Sol Lewitt Wall Drawing #118

06.01.2018
Een nieuw begin? Nu zij 56 jaar oud is, lijkt de tijd dat ze in termen van toekomst en veranderingen dacht voorbij. Dat is een opluchting. Niet omdat ze nu plotseling vooral achteruit kijkt, naar haar veilige verleden waarvan ze ongeveer weet hoe het afloopt omdat ze het heden dat als sluitstuk van die voorbije verrichtingen en avonturen kan worden ervaren kent, maar vooral omdat ze niet meer wacht. Er is geen ‘als ik later groot ben’ meer. Ze is groot en zal hooguit ouder worden, later ouder zijn dan nu.

En precies die toestand, het gegeven dat de verwachting voorbij is maakt het mogelijk om nóg een keer opnieuw te beginnen. Wat is een verwachting immers meer dan de jeugdige illusie dat het wachten uiteindelijk wel iets op zal leveren? Het is vrijdagmiddag 5 januari 2018 als ze bij de kleine boekenwinkel naar binnen gaat. Pas de dag daarna realiseert zij zich dat het rijkelijk laat was. Het is al 18.30 uur geweest, als ze binnenkomt en haar boeken koopt: Oog in oog met Gaia, Acht lezingen over het Nieuwe Klimaatregime,  de Nederlandse vertaling van acht essays van Bruno Latour & Klont, de laatste roman van Maxim Februari.
“Gelukkig wist ik wat ik hebben wilde en heb ik het ook daadwerkelijk gekocht”, denkt ze bij het bekijken van de tijdsopgave op de bon. “Het zou tamelijk gênant zijn geweest als ik de fijne, stoere eigenaar voor niets had opgehouden tijdens het sluiten van haar winkel. Stom, ik had niet op de tijd gelet en ging er vanuit dat alle winkels gewoon om zes uur sluiten.”

Oog in oog met Gaia is geen eenvoudige lectuur. Het boek zal nog even moeten wachten omdat ze  nog in Beyond Nature and Culture van Philipe Descola bezig is. Ze koos ervoor eerst dit boek te lezen omdat ze op een goede aansluiting hoopt op Het Wilde Denken van Claude Lévi-Strauss. Want hoewel het structuralisme (té) strikt genomen ongeloofwaardig is, heeft ze Lévi-Strauss’ pogingen om vanuit een neutraal standpunt over het functioneren van culturen na te denken altijd zeer gewaardeerd. Niet álle denken is in tegenstellingen te vatten alleen omdat we een linker en een rechter hersenhelft bezitten… en niet iedere indeling en benaming van verwantschapssystemen is  vanzelf analoog aan de indeling en benaming van natuurlijke vormen en verschijningen … Maar alle mensen te wereld denken, maken lijsten en hebben een wereldbeeld. En het is zeer de moeite waard die wereldbeelden serieus te nemen en te vergelijken.

Descola geeft dit ideaal een nieuwe wending. Latour gebruikt diens ideeën op zijn beurt als basis én bevestiging van zijn ‘politisering van de ecologie’, een formulering die van de achterflap van het boek afkomstig is. Toch begint ze met lezen in Klont. Gewoon omdat het avond is en studieboeken leest ze overdag.

Klont is grappig, ernstig grappig, gernstig, grimmig. De ironie die Februari gebruikt is de enige modus waarin al die veranderingen te vatten zijn: het ouder worden, het verdwijnen van de roman, de data, de natuur, een nieuw begin.