Het is altijd heerlijk om een nieuwe plek te bezoeken, ook als de plek eigenlijk al heel lang bestaat en je regelmatig uitnodigingen ontvangt van de activiteiten die er georganiseerd worden. Bovendien wou ik bijzonder graag weer een keer naar Zuid-Oost. Dat is het Amsterdamse stadsdeel dat het verst van het centrum verwijdert ligt.

De architectuur en het stratenplan te midden van een parkachtige omgeving zijn prachtig en vervreemdend. Dat laatste waarschijnlijk omdat het nog altijd gissen is naar de relatie tussen de voet- en fietspaden enerzijds, en de autowegen, metrobanen en bus routes anderzijds. Daartussen een veelheid aan gestapelde architectuur. Horizontaal, de galerijflats – voor een groot deel afgebroken, stukken eraan vast gebouwd, opgeleukt. Verticaal, de nieuwbouw wijkjes. Soms prachtig gelegen, rustiek en burgerlijk met goed verzorgde voortuintjes, soms merkwaardig kaal en koud, een opsomming van gebouwen tussen zwart asfalt, grijze stoeptegels en een enkel roodgekleurd fietspad.

Volg de rode kleur, luidt het devies als je de weg vraagt. Verder komen zelfs de bewoners niet die meestal met de auto gaan, of met de metro. En geef toe, wie komt er in de grote stad werkelijk verder dan de staat voor zijn/haar huis en de routes naar supermarkt, werk en mogelijk naar het centrum waar men zich vermaakt.

Hoe dan ook, de Bijlmer is prachtig. Wilgen tegen de achtergrond van hoge flatgebouwen. Uitgestrekte terreinen waarop kantoorgebouwen staan, TeleTwee, een anonieme serveropslag, een kleurrijke school, geel en blauw. De Bijlmerdreef weet ik inmiddels wel te vinden als ik door het groen langs de snelweg fiets. Maar dan is het even verwarrend omdat je de weg niet kan volgen met de fiets, vanaf een afstand zie je de huizen erlangs en een traject vol grote brede trappen, die met de fiets hoe dan ook niet te nemen zijn. Maar bij toeval kom ik daardoor precies daar terecht waar ik wezen wil: CBK-Oost. Het is een drukke boel.

‘Wanderlust’ heet de tentoonstelling die door Sacha Dees werd samengesteld. Er doen zeven kunstenaars aan mee, waaronder tenminste drie ‘grote’ namen. En ik geef toe dat ik daarom besluit om toch eens te gaan kijken. Charlotte Schleiffert, Lydia Schouten en Berend Strik. De laatste twee zijn generatiegenoten, en van hen bewonder ik het werk van Strik weer het meest. De andere vier kunstenaars, Yasser Ballemans, Wouter Klein Velderman, Su Tomesen en Jolijn de Wolf ken ik niet. Hoewel de naam van een enkeling wel degelijk een bekende klank heeft: Helemaal vreemd is dat niet. Dees heeft voor de tentoonstelling namelijk een keuze gemaakt onder kunstenaars die een reisbeurs kregen van het Mondriaan Fonds (de eerste inperking) – omdat zij door het CBK was gevraagd om iets te doen met Nederlandse kunstenaars, die ooit een tijd in Suriname hebben doorgebracht. Indonesië werd daar later aan toegevoegd.

Het is een krom verhaal, en je voelt die iet-wat kromme redenering als je in de tentoonstelling staat. Het thema reizen en Wanderlust, is zeer interessant. Het motto van Mark Twain (een schrijver waar ik zeer van hou) is treffend, hoewel op merkwaardige wijze optimistisch: “Travel is fatal to prejudice, bigotry and narrow-mindedness”. Maar thema en motto zijn ook zeer breed, dus waarom deze vijf vraag je je af? Het antwoord moet ik schuldig blijven. Maar deze kritiek wordt zeikerig als ik er te diep op inga: Dus over naar wat er te zien was, want het zijn hoe dan ook zeven interessante kunstenaars. En Sacha Dees heeft een fantastische CV en is een enthousiast mens dat van kunst houdt. En misschien wordt tijdens de discussie-avond in Heden, Den Haag, op donderdag 18 september wel uitsluitsel gegeven.

De kunstenaars dus: Ik ben verbaasd over zeer de esthetische werken van Berend Strik: De kleine sculptuur van het meisje, een twee foto’s van een kind die tegenover elkaar zijn geplaatst op een rechthoekige constructie en die aan de achterkant met veelkleurig borduurgaren met elkaar verbonden zijn, bevalt me goed. De draden herinneren aan zenuwknopen en verbindingen in je hersens. Aan de muur hangen twee zwart-wit foto’s van begraafplaatsen. Heel zorgvuldig werden schaduwen opgevuld met stukjes zwart fluweel. Het levert een perfecte versterking op van het beeld: De dood. Misschien doet het zelfs in de verte denken aan romantiek, zoals die ook door Michael Raedecker beleden werd in zijn presentatie in Den Haag. En daarmee bevestig ik een zekere ambivalentie.
Romantiek daar ben ik helemaal niet tegen. De dood is er. En naarmate ik ouder wordt betreft ze vaker vrienden en bekenden. Ik wordt er soms wanhopig van: Waarom kan ik niet over mijn eigen grenzen heen als het de dood betreft. Ik ben droevig bij vrienden. Mis Marijke nog steeds omdat we zo fijn samen konden vertalen. Schrik van een andere zieke vriendin. Kan me neerleggen bij de dood van Herman, omdat hij in ieder geval nog bijna tien jaar extra kreeg na een operatie. (Maar mis hem wel!). Romantiek geen probleem, de dood ook niet. Maar waarom zo mooi?

De werken van Lydia Schouten vind ik wat ingewikkeld. Niet slecht, helemaal niet, maar ik mis de grote vlakken, ik mis een groot gebaar. Charlotte Schleiffert begrijp ik niet helemaal om precies de tegenovergestelde reden. Ik zie dat zij grote gebaren maakt, maar voel de intentie niet. De verhaaltjes die zij naast de geschilderde figuren schrijft bevestigen mijn argwaan. Weer worden de bekende verhalen opgesomd. Maar waarom? Is Schleiffert zelf verbaast? Wil ze de toeschouwer confronteren met deze verbazing, of de kijker met zijn haar eigen domme verbazing? Ik weet het niet. Het bestuderen van clichés heeft volgens mij niet zoveel zin. Het is zelf cliché geworden en levert weinig nieuws meer op.

Maar dan de jonkies, althans degene die ik niet kende – en dat wil ook weer niet zo heel veel zeggen. Ik vul de beelden op de tentoonstelling aan met informatie van hun internetsites. De zin van het werk van Wouter Klein Velderman in de tentoonstelling, een enorme balk die diagonaal van vloer tot plafond door de ruimte loopt, ontgaat me. Maar het is dan ook druk en ik kom er niet aan toe het kaartje met de beschrijving te lezen. Op internet leer ik dat hij beeldhouwer is en er is op z’n minst één werk dat zijn deelname rechtvaardigt, namelijk Monument for Transition uit 2011, een enorme Mickey Mouse uit houten planken, die op vier totempalenbenen rust. Hij maakte dit werk in Moengo, Suriname. Het getuigt van humor en lef.

Het werk van Yasser Ballemans op de expositie is, laten we zeggen, toegankelijker. Je herkent meteen de Caribische Carnavalswagens. Hoewel de vraag blijft waarom de Cariben, want – dat zullen Heringa / Van Kalsbeek in september in Den Bosch wel duidelijk maken, ook het Nederlandse bloemencorso kan inspiratie zijn. Maar, bij een blik op zijn webpagina kan ik niet anders concluderen dan dat Ballemans een interessante beeldhouwer – kunstenaar is.

De video van Jolijn de Wolf,  De vrouw van Lot, (2011) is gebaseerd op een indrukwekkend beeld: Een vrouw die naar ik meende, meel van zich af schudt. Ze ontwaakt. Ik associeerde dat met Winti, omdat naar ik meen het insmeren met meel of kalk daar een rol bij speelt. De titel suggereert dat het zout is. Hoe dan ook het beeld is krachtig en blijft hangen. De video’s van Su Thomesen daarentegen, twee filmpjes uit Indonesië, die vertraging en plezier verbeelden, zeggen me weinig. In de koptelefoon hoor je een liedje: maandag, dinsdag, woensdag et cetera. Ik moet denken aan een beeld dat ik op facebook tegenkwam: The most horrible childrens playground ever…

En dan kom ik vanzelf bij mijn nieuwst avontuur. Ik heb me aangemeld op facebook en ik verwachtte eigenlijk niet dat ik het zo vermoeiend zou vinden. Tijdens de opening bij het CBK kom ik mensen tegen waar al vriend mee was en met wie ik het nu ook officieel op internet ben. En dat terwijl ik nog niet precies weet wat ik er mee aan moet. Ik droom er ‘snachts van. Zelfs in mijn slaap probeer ik orde te scheppen in de chaos. Overigens was de opening zeker zo leuk om dat ik nieuwe mensen tegenkwam. Na een aangenaam gesprek met Inti Hernandez stelt hij me voor aan Annalee Davis van Fresh Milk barbados, daarover een volgende keer meer. Eruit gaan, reizen, Wanderlust, desnoods via internet of op de fiets: de wereld is groter dan Nederland.

Wanderlust │curator Sacha Dees │Yasser Ballemans, Wouter Klein Velderman, Charlotte Schleiffert, Lydia Schouten, Berend Strik, Su Tomesen, Jolijn de Wolf│ 22.9 – 18.10.14 │ CBK ZuidOost Amsterdam