How does the artwork relate to a world in flux? To what extent do context, perception and interpretation change the value, meaning, the essence of a work of art? The title, SUPERPOSITION, is a term used in quantum mechanics to denote how matter can manifest itself in all possible states at once. In our show we investigate how this term could be applied to a work of art. What if we try to view the artwork as a range of possibilities rather than a uniform thing?
Omdat ik zorgvuldig wil zijn, neem ik de tekst die Semâ Bekirovic en Tudor Bratu op de website van Momart gebruiken integraal over. Hoe is het kunstwerk gerelateerd aan een wereld die steeds sneller beweegt? luidt hun eerste vraag. Daarbij begeven zij zich op het terrein van de metatheorie. Vervolgens tonen zij een specifieke ‘soort’ van kunst, veelal werken die zich in verschillende vormen manifesteren. Zoals ‘A Pile of Circumstances’ van Ištvan Išt Huzjan die twee jaren zestig avant-garde kunstinitiatieven met elkaar vergeleek, een Slovenische en een Koreaanse. Het vergelijkende onderzoek is zijn kunstwerk. Met een boek, verschillende tentoonstellingen en lezingen als resultaat. Het valt op dat beide groepen kunstenaars regelmatig dezelfde ideeën hadden en tot soortgelijke oplossingen kwamen. Serendipiteit? Dwepen met het toeval is niet wat Išt Huzjan wil. Hij is oprecht nieuwsgierig. Zijn boek, de verschillende manieren waarop hij de foto’s exposeert, zijn performances en verhalen zijn vormen waarin hij die interesse (voor kunst) tot uiting brengt.
Die combinatie van nuchtere interesse en passie kenmerkt vrijwel alle op de tentoonstelling aanwezige werken.
Voebe de Gruyter toont foto’s van exposities die zij in het verleden maakte. Tijdens de opening vertelt ze er anekdotes bij. Over hoe ze ooit een tentoonstelling had waarin een verzekeraar voorkwam. Dat idee, in zekere zin het gevolg van een fixatie, was bij haar opgekomen omdat je, wanneer je een tentoonstelling maakt, meestal ook met verzekeringen et cetera te maken krijgt, en dat er juist tijdens die expositie werd ingebroken. En wat denk je, toen er iemand van de verzekering kwam, was dat nou toevallig precies de verzekeraar die ze ook in haar tekening had opgenomen… De tweede foto is van een tentoonstelling bij Galerie van Gelder, die – en dat had Kees van Gelder niet vertelt – verbouwd werd. Daardoor vond haar expositie die over onaffe, halve dingen ging, plaats in een onaffe halve ruimte.
Zo volgt bij iedere foto een verhaaltje en Voebe maakt een prop van een stuk papier dat zij in haar handen heeft en legt uit hoe je de ruimte mee-verfrummeld als je dat doet, waarna ze het papier op de grond gooit. Op de grond ligt ook poeder, en ander spul dat aan de zolen van je schoenen blijft kleven en mee de trap af naar beneden gaat.
Het aanwezige werk is dus ook subtiel. Je moet de tijd nemen en soms zelf wat onderzoek doen, wil je doordringen tot de kern. De Video ‘Cosmic Danser’ van Arthur Woods bijvoorbeeld lijkt gewoon een film, maar is onderdeel van een bijzondere gebeurtenis. Woods maakte een aluminium sculptuur die precies één kilo woog. Deze werd door kosmonauten meegenomen de ruimte in. Op de video is te zien wat de sculptuur in gewichtsloze toestand doet. Cosmic Dancer Video
Zo zijn de meeste werken meervoudig, meerduidig en in beweging. Er is werk te zien over films over kunst op internet, en werk dat doet alsof het een kunstwerk is en vragen stelt over haar aard en aanwezigheid. DURING THE EXHIBITION THE ARTWORK WILL BE AVAILABLE FOR CHAT is een werk van Sharon Houkema, die in 2009 afstudeerde aan de Rijksacademie in Amsterdam. Zij maakt in haar films, fotowerken en installaties steeds op een hele slimme manier gebruik van techniek. Zo, dat je over het kunstenaarschap en de techniek gaat nadenken. Voor Superposition maakte zij een intelligent scenario. Dat wil zeggen een ‘intelligent’ computer-chatprogramma: een vraag en antwoordspel tussen kunstwerk en publiek. Het kunstwerk geeft aan wat het wil en nodig heeft. Het heeft een ‘karakter’. Door samenspel met het publiek dat vragen stellen kan, ‘leert’ en groeit het kunstwerk. Tijdens de expositie beamt Houkema de internetdialogen op een scherm midden op een grote spiegelwand in de ruimte. Op de zondagmiddag na de opening doet zij verslag. Het is een zeer suggestief beeld, jij en al dat andere publiek kijkend naar Houkema, kijkend naar de projectie van de internetdialoog, een kunstwerk in wording, een werk dat groeit.
Er is nog veel meer, toch is het werk van Semâ Bekirovic het laatste dat ik hier beschrijf. Verder moet iedereen zelf gaan kijken. Bekirovic ontmoette ik ooit via mijn werkzaamheden voor Schloss Ringenberg. Zij had juist de Rijksacademie afgerond met ‘KOET’, een werk dat door meerkoeten was gemaakt. Bekirovic die vlak bij de Amstel heeft gewoond had gezien hoe meerkoeten nesten maken van allerlei materialen. De beesten gebruiken alles wat ze kunnen vinden houtjes en takken, maar ook plastic, papier schoenen, flessen – als ze het kunnen gebruiken dan doen ze het. Bekirovic manipuleerde hun gedrag door materialen in het water te gooien. Zij hoopte dat de vogels het op zouden pakken en gebruiken. Zo maakte niet zij, maar de koeten een kunstwerk. Ik vond het een bijzonder werk, en toen ik enkele maanden later in Boedapest was ter voorbereiding van een tentoonstelling vond ik daar bij een Hongaars kunstenaarsinitiatief, tot mijn verbazing het boek over Koet. Dat leverde een Voebe-de-Gruyter-gevoel op.
Tijdens Superposition toont Becirovic een werk met kevertjes. Ze schreef een verhaal op papier dat de kevers vervolgens opaten. Wat ze laat zien zijn de uitwerpselen van die kevertjes, die het verhaal verteert hebben en deels in hun lichaam opnamen. Geen spijs- maar taal-&verhaalvertering, dus. Met een tweede werk ‘Inquest’ dat over een werk van Maurizio Cattelan gaat, reflecteert zij op haar nieuwe rol als curator.
Superpostion is kortom een relevante expositie voor wie zin heeft om eens wat meer tijd voor de kunst in te ruimen. Voor wie wil weten wat kunstenaars bezighoudt, hoe zij werk ontwikkelen en welke vragen zij zichzelf stellen. Het is meer dan een kant een klaar 3D prentenboek, en dát is een verademing.
Superpostion │curator Semâ Bekirovic | Arthur Woods, Alice Gancevici & Remus Puscariu, Austin Houldsworth, Ištvan išt Huzjan, Jonas Lund, Lorna Mills, Sharon Houkema, Tudor Bratu, Voebe de Gruyter, Wijnand de Jonge, Naro Snackey, Paulien Oltheten, Ruth Legg, Lotte Geeven │23.5 – 22.6.14 │ Momart Amsterdam
