Alex Farrar

Een bezoek aan Rijksakademie Open is een aangenaam ritueel. Hier studeren bijna vijftig jonge kunstenaars, een selectie van over de hele wereld. Dit jaar zo vlak na mijn bezoek aan Berlijn lijkt het onmogelijk om tot een afgewogen oordeel te komen. Hoewel ik aangenaam rustig kan rondlopen en geconcentreerd kan kijken, blijft vooral het werk van kunstenaars hangen waar ik vorig jaar ook naar keek. De opleiding duurt voor de meesten twee jaar, vandaar. Het werk van Alex Farrar die oorspronkelijk uit Leeds komt is hier overigens een uitzondering op.  Hij installeerde enkele zitmeubels net iets boven de grond, halverwege de muur. Vanaf deze zetels kan worden gecommuniceerd. Het lijkt erop dat de bezoeker hier even in de positie van het kunstwerk zelf mag verkeren. Dit werk, een combinatie tussen een performance en een installatie, oogt fris.

Toch zal ik alleen op die presentaties letten die aansluiten bij de onderwerpen waar ik nu mee bezig ben. Dat betekent dat de schilderkunst en andere fotogenieke zaken er deze keer wat karig vanaf komen. Ter compensatie heb ik wel wat langer naar verschillende films gekeken en er zijn twee filmers die mijn interesse hebben omdat zij met nieuwe vertelvormen experimenteerden. Het gaat om de films van Aykan Safoğlu en Hamza Halloubi.
Een werk van Aykan Safoğlu zie ik al meteen als ik binnenkom. Gülşen goes Hüseyin , 2015, stills from two-channel HD-video, duration 13 min. Wat ik aan de film bewonder is de goede vormgeving en de bijzondere manier waarop het verhaal zich ontwikkeld. Op het ene scherm een computerinterface en verschillende beelden van een persoon in een fotostudio over elkaar. Op het andere scherm eveneens een computerinterface met een prachtig foto van bergen als screensaver. Mov Kaspar David Friedrich staat erboven vermeld. Op witte tegels zoals ze veel in wc’s te vinden zijn worden met viltstift voorwerpen getekend en korte zinsneden geschreven, woorden die in het verhaal voorkomen. Een vinger veegt de beelden weg. De tegels met vage kleurresten vermeerderen. En je ziet de weerschijn van de Kaspar David Friedrich beelden. – Ik heb ze weer bekeken in Berlijn, ze vielen wat tegen. Hoe het ook zij, het verhaal is goed te volgend en visueel interessant. Dat geldt op een andere manier voor het tweede werk dat ik later in het kader van het filmprogramma bekijk. De film White Tulips is een ode aan James Baldwin. Je ziet een hand die foto’s en ansichtkaarten neerlegt en aan de hand van die zeer eenvoudige beelden vormt zich een spannend en complex verhaal.

De film van Hamza Halloubi, Late, 2015, with Mariam Said. Dual-channel video installation, 19 min, color, sound wordt helaas wegens technische storingen onderbroken. Dan heb ik al een deel bekeken. Je ziet onder andere  het prachtige, treurige beeld van een theater dat volledig verstoft. Of het gebombardeerd is, of dat er iets anders is gebeurt weet ik niet. Maar het lijkt de moeite waard om de film helemaal af te zien. Juist nu, te midden van zachtjes opvlammende oorlogen, machtswisselingen, cultuurverschuivingen is dat droeve, complexe beeld van erfgoed dat verbrand wordt en onder het stof verdwijnt veelzeggend.

Dan wil ik ook even het werk van Young Eun Kim vermelden. Het begrip mooi is niet meteen van toepassing op het werk, maar ik vind het onderwerp – geluid, interessant. In een presentatie gaat het over samenzang als een vorm van protest. De tweede presentatie bestaat uit een aantal witte sculpturen die geluid maken. De geluiden zijn op elkaar afgestemd.

Nickel van Duijvenboden

Ik was verder nieuwsgierig naar het werk van Nickel van Duijvenboden omdat hij literatuur en reproductieprocessen als uitgangspunt heeft. Vorig jaar werd ik al getroffen door de gele lichtbak in de gang die je erop wijst dat hier een bibliotheek te zien is. Bij zijn presentatie in de ruimte op de eerste verdieping is die bak nu afwezig. Op de vloer staat een lange leporello. From a constant ruin: Full cycle of photographic and mimeographic reproductions from correspondences starting from around the time of my applications until the beginning of 2015, folded and bound into a singular edition of 124 pp. (88 prints). 43 x 40 metres. De lengte en kleuren van de leporello hebben iets gezelligs. Dat geldt ook voor de twee werken uit meerdere lagen papier en prints van divers formaat die als pakketje aan de muur hangen. Beneden in de manege heeft hij een tweede presentatie, Inoperative library – zo vermeldt de gele lichtbak. Er ligt zand en stof op de vloer. Er staat een ouderwetse (bakelieten?) telefoon op de grond, en als ik me omdraai zie ik een verborgen kantoor.

Helaas heb ik zijn lezing in het kader van de expositie van Gerlach en Koop bij de Appel gemist. Beneden ligt:
Als spinrag/ Loke lobwebs, Handwritten reply by Dutch leterary author Frida Vogels (1930) to a letter I send her in 2009, pasted onto electric cable conduit
The sentence replicated on the wall reads: “You will no doubt have abbandoned all hop of ever recieving an answer”.
Another part reads:”I remember what I was like at your age. You find yourself surrounded by unsolvable prpblems, by tasks impossible to carry out but no less pressing, no less urgent, and by all the misunderstandings tha hang between you and others like cobwebst. Yes, I used to be like that too.

Ik hou van lezen en kantoren maar ben er niet zeker van of Nickel mijn fascinatie deelt. In het kader van een stuk over Hendrik Nicolaas Werkman schreef ik:
“Hoewel Werkman onmiskenbaar graag las en veel schreef, was hij geen schrijver. Maar hij hád het kunnen zijn, want hij leefde in een tijd waarin het helemaal niet zo ongebruikelijk was dat kantoormannen schreven. En dan bedoel ik niet alleen notariële aktes, brieven of rekeningen. Ik heb het over literatuur en verhalen die vanwege de werkzaamheden van hun schepper niet zelden nét iets meer dan een vleugje kantoorlucht bezaten. (…)

Het zijn er nogal wat, jonge mannen die op kantoor terecht komen en als schrijver beroemd worden. Je kan denken aan Nescio (J.H. F. Grönloh) die in 1882 in Amsterdam geboren werd. Zijn ouders waren winkeliers. Hij deed de HBS en werd uiteindelijk handelsman. Aan Willem Elsschot (A. J. de Ridder) die in datzelfde jaar in Antwerpen geboren werd, was een geslepen reclameman. Zijn biograaf Vic van der Reijt geeft een indrukwekkende beschrijving van de manier waarop hij de taalstrijd én kaalslag van België tijdens de eerste wereldoorlog overwon. Dan de betrokken Bordewijk, in 1884 in Amsterdam geboren, advocaat van beroep. En de exotische Franz Kafka (Praag 1883) eveneens advocaat en verzekeringsman. Tot slot Fernando Pessoa die iets jonger is. Hij werd in 1888 in Lissabon geboren. Daar begon hij in 1907 vergeefs een drukkerij, waarna hij de rest van zijn leven als handelscorrespondent versleet.”

Noah Ryu

Met plezier betrad ik het atelier van Sam S. Samiee. Sam sprak geanimeerd met de bezoekers, vertelde over zijn projecten en kunst in Iran. Gefascineerd keek ik naar de boeken in de tafelvitrine. In de hoek waar ik stond lag een boek met de titel ‘Is the rectum a grave’, aangezien ik juist alles over Gargantua en Pantragruel las, waar de Russische taalkundige Mikhael Bakhtin het begrip ‘the material boddily lower stratum’ op van toepassing acht, kon ik mijn ogen niet van de tekst afhouden. Enorme afgronden strekten zich voor mijn voeten uit. Aantrekkelijk als de onderwereld en dodelijk als – ja wat? Helemaal op zolder heeft Samiee het tweede deel van zijn tentoonstelling. Lieve jongens hangen hoog aan de muur, versierd met schilderkunst.

Sam S. Samiee

Dan De Aardappelcollectie van Thierry Oussou uit Benin. Heel even dacht ik, wat een grappige titel, totdat ik de individuele werken beter bekeek. Het zijn fijne, zorgvuldige collages met een stuk verbrand papier en voorzichtige tekeningen op het zwart. Het was vooral de kracht van individuele werken die me overtuigt. Op internet zie ik dat hij een ervaren kunstenaar is die al veel exposities heeft gehad. Wat mij betreft, bijzonder werk.

Thierry Oussou

Het werk van Wouter Venema vond ik vorig jaar tot het meest aantrekkelijke horen. Hij presteerde zich met een lichtend gele ruimte en een tweede ruimte waarin een houten tafel op schragen stond met daarbovenop van klei gefabriceerde figuurtjes, schotelantennes als ik me goed herinner. Opnieuw vind ik zijn presentatie aantrekkelijk door de vreemde combinatie van abstracte elementen en interesse voor objecten.

Wouter Venema

Als allerlaatste een beschrijving van een presentatie in de kelder waar een deel van de collecties van de Rijksakademie bewaard wordt. Ik ben voorzichtig met wat ik zie, en de foto’s zijn niet geweldig. Want hier is een installatie en een projectie van Wu Chi-Yu te zien. Het is mooi werk, er liggen prachtige dubbelzijdige prints op tafel maar je moet goed kijken. Zo’n ruimte vol boeken, gipssculpturen en een skelet is altijd zeer aantrekkelijk. Collecties met een negentiende-eeuwse uitstraling zijn trending.  Maar de fascinatie voor kaarten is begrijpelijk en de geschiedenissen die er mee verbonden zijn, zijn bepalend voor velen.

Wu Chi-Yu

Rijksakademie Open │ 28.11 – 29.11.15│ Rijksakademie Amsterdam