Stephan Keppel – Soft Curve /Circular Act. Amsterdam 2019 – 2020. Formaat prints 78 x 114 cm.
Zondag 16 februari 2020
Het waait vandaag en het regent zo hard en is tegelijk zo warm dat de takken van de treurwilg voor mijn raam langzaam heldergroen kleuren. Het wordt een natte lente. Ik zie dat de knoppen van de magnolia op knappen staan (het zal toch nog wel duren) en een ander boompje, wat groter en zeer elegant, toont op de donkere takken haar prachtige lichtgroene korstmossen. Worden zulke mossen ook door warmte en regen tot leven geroepen?
Gisteren wezen kijken naar ‘Breadcrumps’ van Vincent Vulsma in PuntWG. In de kleine ruimte staan drie schermen opgesteld. Twee daarvan beneden in de beschutte ruimte, één op de entresol. Ze tonen alle drie ongeveer dezelfde beelden. Het duurt even voordat je begrijpt wat je ziet. Een bank en een huiskamer – soms een stukje van de keuken – de camera horizontaal, dan verticaal. Ik neem aan dat het om de huiskamer van Vulsma gaat. Er ligt iemand op de bank. Het zou de kunstenaar zelf kunnen zijn. Weer fragmenten, onaffe beelden, een stuk vloer met speelgoed, een dik boek van een sociaal econoom die het kapitalisme onderzoekt en bekritiseerd.
Of het beeld inspirerend is weet ik niet. De tekst in de folder die het project begeleidt is het wel:
As we go about our daily lives, we leave behind virtual breadcrumps – digital records of the people we call, the places we go, the things we eat and the products we buy. These breadcrumps tell a more accurate story of our lives than anything we choose to reveal about ourselves…Digital Breadcrumps…record our behavior as it actually happened.
– Alex Pentland
Virtuele kruimels dus. Op de eerste plaats verzameld door grote bedrijven, in dit geval Google, en geanalyseerd door een man die ze voor overheden en bedrijven geschikt maakt. Ook Vulsma verzamelt gegevens, en onderzoekt vervolgens wat zij mogelijk betekenen. Welke informatie geven zij prijs? Hij filmt met een smartwacht en registreert wat er gebeurt als hij slaapt. Hij zegt dat hij uit het materiaal enkele onbewuste bewegingspatronen uit kon destilleren.
De kunstenaar wrijft met zijn hand tegen de achterkant van zijn nek, schrijft hij in zijn folder.
Ik besef me goed dat grote bedrijven en overheden van onze digitale sporen gebruik willen maken, en gegevens delven om ons en onze wereld te kennen en te beheersen. Goed of slecht; Evenals in Goethes dagen willen overheden en grote bedrijven speculeren met de verborgen rijkdommen van de wereld. Het is Mephistoles die de Keizer in het tweede deel van Faust overtuigt van de mogelijkheid om de grond als bron van rijkdom te zien, ook als het goud nog niet is opgehaald.
Das alles liegt im Boden stil begraben:
Der Boden is des Kaisers der solls haben.
Dat (al het ongemunte goud) ligt onder de grond begraven / en de grond is van de keizer dus …, zegt Mephistoles en iedereen aan het hof, behalve de nar, is het met hem eens.
Maar zijn die economische verhoudingen het enige interpretatiekader van het werk – staalhard en hyper consequent – of zou je het werk ook poëtisch mogen duiden? Ik neem de vrijheid om Breadcrumps literaire kwaliteiten toe te dichten en verwijs naar Georges Perecs Un homme qui dort (een man die slaapt). Dit vroege verhaal van Perec gaat over een jonge man die op een dag niet naar zijn examens gaat en helemaal stil komt te liggen. Hij slaapt. Natuurlijk speelt zijn gemoedstoestand een rol, en ik denk niet dat Vulsma deze deelt. Toch zijn er overeenkomsten in de manier waarop de student en Vulsma de omgeving beschrijven. Niet wat stemming of doel betreft, maar met oog op de methode. Beide vegen de kruimels van het alledaagse bij elkaar in de hoop dat hun contouren eruit oprijzen. De een op zoek naar een identiteit en een verleden en eerlijke literatuur; de ander om een economische principe uit te drukken en te onderzoeken in kunst. De ene laat het boek Eighteen Lectures on Industrial Society van Raymon Aron ongelezen liggen vanaf bladzijde honderd-en-twaalf; de ander pakt het boek op. En Route 30.
Vincent Vulsma ǀ Breadcrumps ǀ PuntWG ǀ 15 februari – 8 maart 2020
